Tết hàn thực được biết là một ngày Tết quan trọng của người dân Việt Nam. Trong văn hóa dân gian, Tết Hàn thực còn được gọi là Tết Bánh trôi – bánh chay (“hàn thực” có nghĩa là “thức ăn lạnh”), được diễn ra vào ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch.
Tết hàn thực ra đời thế nào ?
Tết Hàn thực ra đời gắn liền với điển tích “Giới Tử Thôi chết cháy”. Câu chuyện diễn ra vào thời Xuân Thu, khi vua Tấn Văn Công của nước Tấn bỏ nước lưu vong giữa loạn lạc đã gặp được Giới Tử Thôi và được ông giúp đỡ giành lại ngôi vị. Song, sau khi đoạt lại ngôi báu, lúc phong thần cho những người có công, vua lại quên mất sự giúp đỡ của Giới Tử Thôi.
Tuy vậy, Giới Tử Thôi vẫn không hề oán giận, ông trở về đưa mẹ già vào trong núi ở ẩn. Một thời gian sau, khi vua nhớ ra bèn cho người đi tìm nhưng khi tìm được thì Giới Tử Thôi không chịu về lĩnh thưởng. Vua thấy vậy hạ lệnh đốt rừng để ép ông phải ra mặt nhưng lại khiến cả hai mẹ con ông bỏ mạng chốn núi rừng vào đúng ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch. Cái chết của ông khiến vua đau lòng và ân hận, cho lập miếu thờ, hạ lệnh kiêng dùng lửa suốt ba ngày và chỉ ăn thức ăn nguội lạnh nấu sẵn để tưởng nhớ Giới Tử Thôi.
Tại Việt Nam, Tết hàn thực đã được hợp nhất với Tết bánh trôi, bánh chay và khi du nhập vào Việt Nam. Tết tháng 3 tại Việt Nam, thể hiện rõ nét đặc trưng văn hóa, lối sống riêng của người Việt. Tết hàn thực của người Việt mang ý nghĩa hướng về cội nguồn, tổ tiên, ghi nhớ công ơn của những người đã khuất. Cứ mỗi lần đến Tết này mỗi thành viên đều cùng nhau ngồi bên mâm cơm sum họp gia đình. Vào ngày này, các gia đình Việt sẽ chuẩn bị bánh trôi, bánh chay để lễ Phật, cúng gia tiên, thậm chí nhiều nơi cúng thần hoàng, bày tỏ lòng thành.
Tết hàn thực nên lễ những gì
Mâm cúng lễ Tết hàn thực gồm có nhang, hoa, quả tươi, trầu cau. Tránh dùng những loại quả có nhiều gai góc để bày ngũ quả. Trên bàn thờ cũng phải có 1 ly nước sạch thể hiện tâm trong sạch, thanh tịnh của gia chủ khi làm lễ.
Đồng thời, mâm cúng Tết hàn thực không thể thiếu bánh trôi, bánh chay. Luôn phải có 5 hoặc 3 đĩa bánh trôi, 3 bát bánh chay dâng lên bàn thờ.
Bánh trôi, bánh chay đều được làm từ bột gạo nếp mang đậm ý nghĩa của nền văn minh nông nghiệp lúa nước Việt Nam tương tự như bánh chưng, bánh giầy.
Hình ảnh bánh trôi, bánh chay được nặn hình tròn thể hiện truyền thống “uống nước nhớ nguồn”. Bánh trôi tượng trưng cho 50 người con theo mẹ Âu Cơ đi xuống biển, bánh chay lại thể hiện cho 50 nguồi còn theo cha Lạc Long Quân lên rừng xây dựng cuộc sống ấm no hạnh phúc cho thế gian.
Tuy tết Hàn thực của Việt Nam bắt nguồn từ phong tục Trung Quốc nhưng đã được hợp nhất và thay đổi gần như hoàn toàn khi du nhập vào nền văn hóa dân gian nước ta. Tết Hàn thực đã hợp nhất với tết bánh trôi/bánh chay/tết tháng 3 của người Việt và vào ngày này, chúng ta vẫn nấu nướng bình thường, không kiêng khem dùng lửa hay chỉ ăn thức ăn lạnh. Vậy nên có thể nói ngày Tết Hàn thực hay tết bánh trôi – bánh chay ở Việt Nam là nét đẹp văn hóa riêng biệt của nước ta.
Vậy Tết Hàn thực có gì khác biệt với Tết Thanh minh
Bởi có sự trùng hợp giữa Tết Hàn thực và Tết Thanh minh vậy nên rất nhiều người thường nhầm lẫn hai ngày lễ này là một. Tuy nhiên, chúng có ý nghĩa khác biệt hoàn toàn.
Vào Tết Hàn thực các gia đình sẽ chuẩn bị mâm cỗ dâng cúng ông bà tổ tiên, lễ Phật nhằm bày tỏ lòng thành và sự biết ơn, cùng nhau quây quần ăn bánh trôi, bánh chay cầu mong điềm lành đến với gia đình.
Mặt khác, Tết Thanh Minh lại là dịp để con cháu đến viếng, tảo mộ và chăm sóc, sửa sang mộ phần của ông bà tổ tiên để bày tỏ lòng tôn kính, nhớ thương người đã khuất. Bên cạnh đó, Tết Hàn thực diễn ra cố định mỗi năm vào ngày 3/3 âm lịch còn Tết Thanh minh không có ngày cố định mỗi năm mà chỉ rơi vào một ngày trong tháng 3 âm lịch.
Để tìm hiểu thêm về các ngày lễ khác hay thông tin về kiến trúc, tôn giáo , có thể quay lại phần Tin tức
Hoặc nhìn các sản phẩm trang trí rõ hoặc trực quan hơn, Quý khách có thể xem thêm tại kênh Tiktok Decor ThangHien
